درقدیم کشت پنبه یکی ازضروریات زندگی بوده است که درنهایت حاصل این گیاه رابرای رخت وپوشاک استفاده می کردند.شبهای زمستان،همسایه ها ودوستان راخبرمی کردند که،بِگِجَه گِدیرَگ فلانی اِیِنَه قُزّه توت دِگَه،امشب خانه فلانی میرویم برای جداکردن پنبه ازقوزک،...قوزک ها را بر روی کرسی می ریختندوافرادی که دورتا دورکرسی نشسته بودند،مشغول کارمی شدند.صاحب خانه هم با " کَشیر " که فکرکنم به فارسی بیخ زمین می گفتند.ازآنها پذیرایی میکرد.کَشیرگیاهی غده ای بود درست مانند هویج با رنگی تقریباً سفید،به شیرینی هویج هم نبود.واما بعدازاین کار،پنبه هارامی شستند ودرکنارکرسی خشک میکردند،بعد ازآن دانۀ پنبه رابه وسیلۀ دستگاهی به نام " جیرجیک " جدا میکردند(دانه هاراهم می کوبیدند وبه احشام میدادند) وبعد " پامّق " آتن ویا حلاج پنبه با کمانش می آمد وپنبه هارا حلاجی می کرد،بعدازآن پنبه رابه صورت نوارپهنی درمی آوردندودایره واربه دورهم می پیچاندندکه به آن " گولوج " می گفتند،عملیات بعدی این بودکه گولوج رابه پای دستگاهی به نام " چِرِخ " می بردندوبه وسیله آن پنبه رابه نخ تبدیل می کردند،عملیات بعدی بافتن پارچه ازنخ های به دست آمده بود.افرادی بودند که دستگاه های چوبی وساده ای برای بافتن پارچه داشتندونخهای مردم رادرقبال دست مزدبه پارچه تبدیل می کردند،پارچه های به دست آمده را " قَدَک " می گفتند،شنیده ام که یک استاد کارقدک باف در دو ویاسه روزیک تاقه قدک به پهنای حدود80سانتیمتروبه طول تقریبی 9 متر می بافت.بعدازآن قدک را درخانه خود ویا نزدکاسبی که کارش رنگ کاری بوده می بردند برای رنگ کردن،واما رنگ را ازپوست گردو وادرارگاوودیگرعناصرکه بنده اطلاع ندارم تهیه میکردند،شنیده ام که یکی دونفرازافراد یک خانواده درشب،فانوس وسطل به دست،درطویله های مردم می گشتند وادرارگاوجمع آوری می کردند برای ساختن رنگ،قدکهارا بعدازرنگ کردن، نزد افرادی می بردند که به " قدک بیچَن " معروف بودند ودرکاربرش قدک ماهربودند،وسفارش میدادند که مثلاً ازاین قدک یک " دُنِ " مردانه ویابچه گانه،یک شلواربچه گانه ویا لباسهای زنانه ودیگرپوششهارا ببرد.بعدازآن پارچه های برش خورده رابه خانه می بردند وتوسط زنان خانه با سوزن ونخ،به صورت دستی دوختندمی شد وبه لباس تبدیل میشد.واین گوشه ای از زندگی سخت وابتداعی پدران ومادران ما بوده است.این آگاهیهارا به صورت پراکنده ازمردمان قدیمی پرسیده وجمع آوری کرده ام.درصورتی که مشکل ویا اشتباهی درتشریح روند این کارمی بینید،لطفاً تذکردهید.سپاسگزارهمه شما.علی اسکندری.